Satrançta Kadın Erkek Ayrımı Neden Olur? Neden Ayrı Turnuvalar Var?

İçindekiler

Satranç belki de günümüzün en popüler oyunu. Onlarca, yüzlerce yıl geriye kadar giden bu oyunda geçmişten bu yana birçok şey hiç değişmedi. Oyuna eklenen hiçbir yeni kural yok, her taş aynı şekilde hareket ediyor ve hala birçok ilk maçlarını oynayan oyuncu şu an çoban matı olmamayı öğrenmekle meşgul. 🙂 Değişmeyen bir şey ise, erkeklerin kadınlardan daha çok satranç oynaması. Geçmişe dönüp baktığımızda da, şimdi de en iyi oyuncuların genelde erkek olduğunu görüyoruz. Henüz bir kadın Dünya Şampiyonu çıkmamışken bugüne kadar her şampiyon erkekti. Hatta, kadın ve “erkek” turnuvaları bile ayrı düzenleniyor. Peki bu ayrımın sebebi ne? Satrançta kadın erkek ayrımı neden olur? Bugüne kadar en iyi kadın satranç oyuncusu kimdi? Bu soruların cevabı yazımızda!

Satrançta Kadın Erkek Ayrımı Neden Olur?

Bu soru günümüze kadar hala tartışılan, birçok kişinin çeşitli açıklamalarla geldiği bir soru. Biz de size en doğrusuyla açıklamaya çalışacağız. Öncelikle söylememiz gerekiyor ki, elimizde birçok veri var. Bu verilerden bir tanesi, kadınların erkeklerden çok daha az satranç oynadığı. Öyle ki, satrançla ilgilenen her 50 erkek başına aşağı yukarı 3 kadın düştüğü. Bu Dünya Şampiyonu Magnus Carlsen’in ülkesi Norveç’ten bizim yaşadığımız ülke Türkiye’ye kadar geçerli.

Kadınlar bu sporda erkekler kadar yok. Peki bunun sebepleri ne olabilir? Kadınların fırsat eşitsizliği sebebiyle birçok konuda sıkıntı yaşadığı bir gerçek. Birçok aile fiziksel veya zihinsel birçok sporda erkek çocuklarını desteklerken birçok kadın aynı kolaylığı bulamıyor. Ek olarak, bir bu linke tıklayarak ulaşabileceğiniz bir araştırmaya göre, erkek beyni ile kadın beyni çocuk yaşta zeka olarak değil ama ilgi olarak farklı çalışıyor. Kadınlar satrançtan daha çabuk sıkılabilirken, erkekler sıkılmıyor. Bu erkeklerin avcı-toplayıcı geçmişinden gelen “konum-alma” içgüdüsünden dolayı yaşanıyor. Kadınların erkekler kadar aktif olmadığı, ilgi duymadığı ve sayılarının çok olmadığı bir sporda erkeklerin daha fazla başarılı olması çok doğal bir sonuç. Belki Queens Gambit dizisinin etkisiyle daha çok kadın satranca ilgi duyar, başlayabilir ve gelecekte tarihte ilk defa bir Dünya Şampiyonu kadın görürüz!

Satrançta Kadın Erkek Neden Ayrı Turnuvalara Katılıyor?

Öncelikle şunu söylemeliyiz ki, satrançta “erkek turnuvası” diye bir konsept yok. Açık turnuvalar ve kadın turnuvalar var. Açık turnuvalara her cinsiyetten satranç oyuncusu katılabilirken kadın turnuvalarına sadece kadınlar katılabiliyor. Bunun sebebiyse az önce bahsettiğimiz, dünyada kadın satranç oyuncusu sayısının fırsat eşitsizliği veya ilgisizlikten dolayı daha az olması. Dünya Satranç Federasyonu (FIDE), kadınların satranca olan ilgisini arttırmak için bu yönteme başvurmuş. Kadınlar, kendi aralarında turnuvaya katılarak ödülleri de paylaşabiliyor. Böylece, dünya çapında oyunu daha çok oynayan erkekler dahil olmadan, bu işten parasal kazanç sağlayabiliyorlar. Böylece kadınların oyuna ve turnuvalara olan ilgisi de artıyor. Yani ayrı turnuvaların sebebi kadın ilgisini oyuna arttırmak diyebiliriz.

Tabii bunu bir çeşit pozitif ayrımcılık olarak nitelendirmek mümkün. Hatta, bazı kadınlar bunu cinsiyetçi buluyor. Kadın büyük ustalardan bazılarının “kadın” kategorisinde oynamayı reddettiğini ve sadece açık turnuvalarda oynadığını biliyoruz. İlk 100’deki tek kadın satrançcı olan Hou Yifan, 2017’de Cebelitarık’ta katıldığı bir “açık” turnuvadan çekilmişti. Sebebiyse turnuva erkek çoğunluklu olmasına rağmen ilk 10 maçtan 7’sinde kadınlarla eşleşmesiydi. Bunu bir çeşit pozitif ayrımcılık olan gören Hou Yifan, 30 dakika geç geldiği maçta 5 protesto hamlesi yaparak maçtan çekildi. 10 eşleşmesinden 7sinin kadın olma olasılığını oldukça düşük gören büyük usta, turnuvadan kadınlara yönelik cinsiyetçilik olduğu sebebiyle çekilmişti.

Günümüzde En İyi Kadın Satranç Oyuncusu Kim?

Günümüzde en iyi aktif kadın satranç oyuncusu, az önce bahsettiğimiz Çinli Hou Yifan. 2010 senesinde 16 yaşında ülkemizde Hatay’da düzenlenen Kadın Dünya Şampiyonasını kazanan Hou Yifan, dünya sıralamasında şu an 83. sırada. En iyi zamanlarında 55. sıraya kadar çıkan ismin ELO’su şu anda 2658. Ancak tarihteki en iyi kadın satranç oyuncusu o değil.

Tarihte En İyi Kadın Satranç Oyuncusu Kim?

Tarihteki en iyi satranç oyuncusu, Judit Polgar ve bu bir tartışma konusu bile değil. Birçok insan Carlsen mi Kasparov mu diye erkeklerde tartışırken Polgar’ın rakibi bile yok. Hem Carlsen hem Kasparov’u yenmiş olan Polgar aynı zamanda Karpov, Anand, Kramnik gibi birçok büyük ustayı da mağlup etmeyi başarmıştı. 2700 ELO puanını geçen tek kadın olan Polgar, aynı zamanda 1991’de 15 yaşında büyük usta olup Fischer’ın en genç büyük usta olma unvanını elinden almıştı. 12 yaşından 38 yaşındaki emekliliğine kadar tarih boyunca hep kadınlar listesinin en üstünde yer alan Polgar kariyerinde 8. sıralamaya kadar çıkma gbaşarısı gösterip 2735 ELO puanına ulaşmıştı.

2002 senesinde Rusya’ya Karşı Dünya etkinliğinde Rapid (10 dakikalık maç) Rus Dünya Şampiyonu Garry Kasparov’u yenen Polgar, tarihte 1. sıradaki birini yenen ilk kadın olunca Kasparov önce maçı, sonra da arenayı hızlıca ve utançla terk etmişti. Bu maç kendisine sorulunca Polgar, “Hayatımda en mutlu olduğum ve en gurur duyduğum anlardan biriydi.” demişti. Maça bu link üzerinden ulaşabilirsiniz!