Metaverse İlk Ne Zaman Çıktı? Tarihsel Gelişimi! Metaverse Kime Ait?

İçindekiler

Metaverse İlk Ne Zaman Çıktı? Tarihsel Gelişimi! Metaverse Kime Ait?

Bugünlerde adını sıklıkla uymaya başladığımız, zaman zaman büyük şirketlerin de girişini yaptığı bu dünya artık günümüz ve geleceğin dünyasında kendinden fazlaca söz ettirmeye başladı. Bu günümüz ve geleceğin dünyasında yerinizi almak istiyorsanız veya geleceğinize yatırım yapmak istiyorsanız bütün sorularınızın cevabı bu yazımızda.

Metaverse Tarihçesi ve Giriş

Yakın zamanda hepimizin karşısına gelen ‘’Metaverse’’ ne anlama gelir, neden Facebook ismini Meta’ya çevirmiştir, nedir bu dijital dünyaymış, araziymiş diye düşünüyor olabilirsiniz. İşin doğrusu bu soruların tek bir doğrusu ya da tek bir yanlışı yok. Metaverse dediğimiz şey aslında ne yeni çıkmış ne de hiç düşünülmemiş bir şey. Peki neden bu kadar popüler oldu sorusunun cevabı ise çok daha farklı bir dünya.

Bir dünya düşünün, istediğiniz insan olabildiğiniz, istediğiniz boya, saça, kıyafetlere, uçan arabalara sahip olabileceğiniz, istediğiniz tarihe ya da fantastik ortama gidebildiğiniz ve en derin fantazilerinizi yaşayabildiğiniz. Hepimizin hayallerinin gerçek dünyaya gelebildiği bir ortam hayal edin.

Henüz evrensel olarak kabul edilmiş standart bir tanıma sahip olmayan Metaverse bir kavramı ifade ediyor. Bu kavramın tek bir üreticisi veya yaratıcısı yok. Öte anlamına gelen meta ve evren anlamına gelen universe kelimelerinin birleşmesi ile oluşan bu kavram, iki boyutlu olan geleneksel bir web sitesinin aksine insanların üç boyutlu bir şekilde etkileşim kurmasını sağlayan çevrimiçi alan olarak tariflenebilir.

Metaverse konsepti ve kelimesini ilk olarak 1992 yılında Neal Stephenson’ın Snow Crash adlı kitabında karşımıza çıkıyor. Hayali bir ortamın fiber-optic networkler sayesinde karşımıza geldiği ve bu dünyayı kafamıza taktığımız sanal gerçeklik gözlükleriyle görüntüleyebildiğimiz bir hikaye üzerine kurulu bu kitap aslında günümüzde duyduğumuz Metaverse kelimesinin bizler için başlangıç noktası.

Fakat insanların hayal gücü ve yaşamak isteyeceği o hayal dünyasının kurulması bizim karşımıza eski tarihten, Tolkien’in evreninden, J.K Rowling’in kitaplarından, World of Warcraft’ın dünyasından ve sayamayacağımız kadar çok kitaptan, filmden ve oyundan gelmekte. Peki ne değişti? Tolkien’in evreni dönemin teknolojisi sayılabilecek kitaplarla karşımıza çıkarken, zaman geçtikçe bu filmlere, dizilere ve sonrasında oyunlara taşındı. İnsanlar önce bu evrenlerde bulunmak için kendini okuduğu evrende hayal etti, sonra bu hayallerini beyaz perdelerde hayal edemeyeceği şekillerde gördü, sonra bilgisayarlarında bu oyunlara dalarak o karakterler haline geldi ve aslında teknoloji bizim hep bu dünya isteğimizi bir şekilde tatmin etmeye çalıştı.

Zaman geçtikçe oyun dünyası inanılmaz bir değişime uğradı, çünkü insanların hayal güçlerini yaşamalarına olanak sağlayan bu ortam Second Life ve Roblox oyunları gibi bizim günümüzde bildiğimiz RPG ismiyle birçok insanın evine ulaştı.

Aradan zaman geçti ve günümüzde blockchain denen hepimizin duyduğu bir teknloji ortaya çıktı. Satoshi denen birisiyle başlayan bu süreç binlerce insanı için aldı. Aynı şekilde popülerleşmeye başlayan Metaverse, özellikle Pandeminin ve günümüzde bildiğimiz finansın yavaş yavaş dijital ortama taşınması sonucundaki ilerlemelerin etkisiyle teknoloji ve iletişim gündeminin üst sıralarına yerleşti.

Facebook, Microsoft, Epic Games gibi şirketler metaverse alanında araştırma, geliştirme ve çalışmalar yapacaklarını açıkladı. Sadece şirketler değil, örneğin Güney Kore hükûmeti sanal ve artırılmış gerçeklik platformlarını birleştirmeyi amaçlayan ulusal bir “metaverse ittifakı” kurdu.

Metaverse Donanım Gereksinimleri

Metaverse temelde her kullanıcının kendi avatarına sahip olduğu özgürce dolaşabildiği, gözlüğünü takıp gerekirse oyun oynayabildiği gerekirse toplantılara girebildiği ve buna benzer sınırsız olanakların olduğu bir dünyadır. Bu dünyanın içerisine girmek için gerekli olan şey bir VR (sanal gerçeklik) gözlüğüdür. VR destekli gözlüklerine örnek olarak Valve Index, HTC Vive ve Oculus Rift verilebilir. Herhangi bir şekilde blockchain altyapısına bağlı olmasa dahi Steam’deki Virtual Hero oyunu VR gözlüklerinin kullanıldığı bir oyundur ve bu oyun içi minimum sistem gereksinimleri;

❖ 64-bit işlemci ve işletim sistemi gerektirir

❖ İşletim sistemi: Windows 10

❖ İşlemci: Intel Core i5-4590 (AMD FX 8350)

❖ Bellek: 8 GB RAM

❖ Ekran Kartı: Nvidia GeForce GTX 1060

❖ Depolama: 4 GB kullanılabilir alan

Unutmamak gerekir ki sanal gerçeklik daha yeni gelişmekte olan bir teknolojidir ve şüphesiz ki bu teknolojinin daha çok kullanılmasının birinci koşulu daha kolay ulaşılabilir olmasıdır. Bunun önündeki en büyük engellerden biri bu dünyaya girerken kullandığımız araçların fiyatları, boyutları ve kullanım zorluklarıdır. Fakat bu dünya çok büyük karlar vaat ediyor ve bu fırsatlar şirketler tarafından değerlendirilmeye karar verilirse bu teknolojiler daha rahat ulaşılabilir hale gelecektir ve bu düşündüğümüzden daha hızlı olabilir. Tabii ki en çok gereksinim duyduğumuz şeylerden biri de internettir ve bu internetin kalitesi önemlidir.

Metaverse Dünyasında Yer Almak İçin Gerekenler

Metaverse dünyasında büyük yatırımlar yapılan sanal projelere siz de kendiniz için yeni NFT eserlerin piyasaya sürülmesi sırasında yeni NFTler alabilir, bunun yanında sanal dünyada kullanılan kripto paralar gibi Metaverse içinde kullanılması yada tüketilmesi için yaratılan şeylere yatırım yaparak sizde para kazanabilirsiniz. Sanal paranın yanı sıra NFT adı altında insanların sanal ortamda yarattığı eserler de pazarlanarak bu alanda yatırım yapmayı tercih edenlere büyük miktarda paralar kazandırmıştır. Bu sanat eserleri zaman zaman yeni yeni ortaya çıkan Metaverselerin galerilerinde sergilenmiş ve satılmıştır. Dolayısıyla bu NFT’ler yatırım yapılmasına açıktır.

Bunun için öncelikle ilgili duyduğunuz Metaverse projesini seçmek ve incelemek gerekir. Metaverse şu an birkaç firma tarafından geliştirilen bir konsept Decenrtaland, Sandbox, Roblox gibi firmalar kendine ait dünyalar yaratıyorlar ve bu dünyalara uygun ürünler yaratıyorlar. Örneğin Decentraland’ten Land token aldığınızda Decentraland firmasının oyun platformunda sanal bir arsaya sahip oluyorsunuz. Bu arsada 3D modellemelerle istediğiniz gibi sanal bir dünya kurma imkanına da sahip oluyorsunuz.

Fakat unutulmaması gerek en önemli şey bu sektörün çok yeni ve bir sürü riski barındırdığı. Dolayısıyla iyi bir araştırma yapmadan ya da tamamen neye yatırım yaptığımızı bilmeden yatırım yapmamalıyız. Yatırım her zaman bir risk barındırır fakat yeni oluşmakta olan bu finans sisteminin herhangi bir yerine yatırım yapmak çok daha riskli.

Token Ekonomi ve Geleceğin Dijital Takas Sistemi

Geleceğin ekonomisi olarak bugünlerde çokça crypto paralardan bahsediliyor. Hatta bazı haberlerde bildiğimiz anlamda finansın yerine geçebilecek merkeziyetiz bir finans sisteminden bahsedildiğini bolca görüyoruz. Peki nedir bu finans sistemi nasıl çalışıyor ve gelecekteki olanakları neler? Temelde kripto (sanal) paralar online ödeme yapmak amacıyla yaratıldılar. Bir şekilde gerçek paranın yerini almayı hedefleyen ve merkezi otoriterlerce denetlenmeyen para biçimleridir. Bu merkeziyetsizleşme bizlere blockchainler üzerinde finansal sistemleri barındıran bir ekosistem yaratmamızı sağlar. Bu ekosistemler içerisinde yatırım yapabileceğimiz birçok olanak bulunur. Borç alıp verebileceğim uygulamalar, oyun içi alımlarda kullanılan coinler ve bir sürü başka şeyi bu ekosistemler içerisinde yaratıp kullanabiliriz. Bu akımın ortaya çıkışındaki temel motivasyonlar herkesin kullanımına açık olan, şeffaf ve merkezi bir yere bağlı olmayan açık kaynaklı bir finans yaratmaktır. Bu yeni tip ekonomi şu an genel olarak kullandığımız finans sisteminin aksine hızlıdır ve hantal bürokratik kararlarla uğraşmaz, yaşanan anlaşmazlıkları akıllı kontratlar üzerinden daha önceden yazılmış kodlar ile verir. Bu demek oluyor ki Merkeziyetiz Finans aracıya ve denetlemeye ihtiyaç duymaz. Kullanıcı bütün fonları kendi elinde tutar ve kararları akıllı kontratlarda verilmiş kodlar ile alırlar bu sayede daha az masraflı ve sıkıntının minimalize edildiği bir sistem yaratılmış olur.

Metaverse Temel Kavramları

Daha önceki “Metaverse Tarihçesi” başlığında açıklandığı üzere öte anlamına gelen Meta ve evren anlamına gelen universe kelimelerinin birleşiminden oluşan metaverse konseptinin temel kavramları şöyle sıralanabilir.

Immersive User-Represented Avatars/3D Kullanıcı Tarafından Temsil Edilen Avatarlar: Son zamanlarda Virtual Reality (VR, sanal gerçeklik) ve Augmented Reality (AR, artırılmış gerçeklik) teknolojilerinde önemli gelişmelerin de yaşanmasıyla artık bireylerin sanal dünyaları 3 boyutlu avatarlar olarak deneyimlemesi mümkün hale geldi. Ayrıca üç boyutlu bu deneyim VR ve AR gözlüklerinin yardımıyla destekleniyor. Bu avatarlar sayesinde istediğimiz şekilde bizi temsil edecek bir karakteri yaratabilir hale geliyoruz.
Persistent Virtual Worlds/ Sürekli yaşamaya devam eden sanal dünya: Bu konsept Metaverseten çıksak ya da metaverse ulaştığımız uygulamayı kapatsak bile o evren içerisindeki her şeyin yaşamaya devam ettiğini ve orada yaşanan olayların bizim avatarımızı, ürünümüzü yani bizi etkilemeye devam ettiğini anlatıyor.
Capacity to Own and Create Virtual Property/Sanal Mülkiyete Sahip Olma ve Yaratma Kapasitesi: Burada anlamamız gereken şey bu sanal dünyanın aslında bildiğimiz dünya ile benzerliği. Yani bu yaratılan yeni dünyada gerek ev gerekse arsa ya da kıyafet gibi bazı ürünleri satın alabileceğiz ve bunu satın alırken de kripto paraları kullanabileceğiz ve hatta bu dünyaya uygun bir şekilde ürünler yaratıp buradan satabileceğiz ve ödemeyi de kripto üzerinden alacağız.
Virtual Exchange Systems/Sanal Değişim Sistemleri: Bir Metaverse mülk değişimi için pazar yeri ve platform sağlayabilir. Bu durum çok büyük ihtimalle güncel olarak Meta adını almış eski Facebook şirketinin sanal dünyayı geleceğe taşımakla ilgilenmesinin sebebidir. Böyle bir pazar yeri, işlemler ve kârlar açısından çok büyük olabilir. Son zamanlarda dijital para birimleri ve NFT artışı bunu örneğidir. Metaverse’ler, bu işlemleri büyük bir şekilde keşfetmek için geniş ve belki de sınırsız bir fırsat sunar.

Bunlar ile beraber bilinmesi gereken şeyler VR (sanal gerçeklik), MR (karma gerçeklik), AR (artırılmış gerçeklik) ve XR’dır ( genişletilmiş gerçeklik).

AR: Gerçek ve sanalı daha iç içe geçirerek mevcut gerçekliği zenginleştirmeyi hedefler bunu yaparken de etrafımızdaki şeyleri bilgisayar vs gibi araçların sağladığı deneyimlerle birleştirir.
VR: Gerçek dünyadan insanı kopararak olduğunu noktadan başka bir yerde olduğu hissini yaratmayı hedefler. Bununla beraber başka bir ortamı 3 boyutlu bir şekilde deneyimlenmesini hedefler.
MR: Bu gerçeklikte etrafınızda olan her şey ile sanal olarak size sunulan her şey birbiri ile etkileşime girer buna en iyi örnek Microsoft’un HoloLens sayılabilir. Bu alet nesneleri dijital ortama geçirmeye ve olabilecek her türlü etkileşime girilmesini sağlar. Tüm AR’ler MR’dir. Fakat tüm MR’ler AR değildir. AR’ler birleşerek yeni şeyler yaratır. MR yaşadığınız ortamı size yansıtır ve sanal ortamda etkileşime girilmesini sağlar.
XR: Gerçek ve sanalı, insan ve makineyi birbirine bağlayan gelişkin bir deneyim çeşididir.
Interoperability (birlikte çalışabilirlik): Birbiriyle mücadele içerisinde olan özel şirketlerin ortak bir havuzda bir biriyle daha önce görülmemiş bir biçimde işbirliği yapmasına olanak verecek yeni bir dünya.
MMORPG (Devasa çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunu): MMORPG’ler, birçok kişinin metaverse olacağını düşündüğü şeyin temelini oluşturan etkileşimli oyunlardır. Bu evrenlerde insanlar, oyun oynamak, bir şeyler inşa etmek, sanal mağazaları ziyaret etmek ve hatta konserlere gitmek gibi ortak alanlarda etkileşime giriyor. Örnek vermek gerekirse Fortnite, Roblox veya NFT tabanlı Axie Infinity verilebilir.
Digital Twin (Dijital İkiz): Dijital ikiz, gerçek hayattaki bir nesnenin veya yapının sanal bir versiyonudur.

Terim ilk olarak 1991 yılında David Gelernter’in Mirror Worlds adlı kitabında kullanılıyor sonrasında NASA dijital ikiz teknolojisini 2010 senesinde uzay kapsüllerinin simülasyonlarında kullandılar. Microsoft gerçek dünyadaki binaların Metaverse’e entegrasyonu sırasında bu teknolojinin önemini vurguladı.

Avatar: Avatar, sanal dünyadaki kişiliğinizdir. Görünüşünün nasıl olacağı tamamen bizlerin inisiyatifine bağlıdır. Bu avatarlar giridiğimiz dünyalarda bizi temsil ederler. Snapchat’in Bitmoji’si ve Apple’ın Memoji’si gibi gerçek görüntümüze daha benzer görünüşleri veya Fortnite’ın “dış görünümleri” kadar fantastik görünüşleri tercih edebiliriz.
Skeuomorfik tasarım: Esasen sanal nesnelerin gerçek dünyadaki nesnelere çok benzeyecek şekilde üretileceği anlamına gelir. Bu tasarım şekli daha önce yaratılmış bir nesneye benzemeyi sağlar ve onu hatırlatır. Metaverse, fiziksel dünyaya benzeyebilir fakat bu tamamen aynı olacağı anlamına gelmez.
Mirrorworld: Bir mirrorworld gerçek hayatta gördüğümüz ve etkileşime girdiğimiz şeylerin dijital olarak işlenmş halidir. Stranger Things, The Matrix film serisi gibi filmler de dahil olmak üzere bilimkurguda sıklıkla bulunur. Metaverse, fiziksel dünyayı tam olarak yansıtmak için tasarlanmış bir ayna dünyası olabilir veya bir video oyununda karşılaşılabilecek tamamen icat edilmiş bir dünyaya benzeyebilir.
NFT’ler: Dijital nesneler için, meta veri deposundaki malların mülkiyetinin kanıtlanmasına izin verebilecek blok zinciri tabanlı kimlik doğrulama sertifikaları. Yani Metaverse’te aldığınız şeylerin sizin olduğunu kanıtlamak için yaratılan ya da size satılan dijital nesneler. Fakat NFT’lerin metaverse dışında da kullanım alanları vardır.

Metaverse Hakkında Sık Sorulan Sorular

Metaverse nedir?

Metaverse, Facebook, Microsoft veya Google’ın ya da herhangi bir şirketin yarattığı bir ürünü değildir. Temel olarak, insanların avatarlarını kullanarak birbirleriyle etkileşime girebilecekleri bir dünyayı anlatan siberpunk romanı “Snow Crash”ten türetilen bir terimdir. Bugün duyduğunuz metaverse de aynı konsepte birçok yönden benziyor.

Metaverse’ün yaratılmasındaki temel amaç insanların birbiriyle etkileşime girebileceği bir 3B sanal gerçeklik yaratmaktır. Metaverse, kullanıcıların birbirleriyle etkileşime girebilecekleri, varlıklar oluşturabilecekleri, oyun oynayabilecekleri, çalışabilecekleri ve birbirleriyle iş birliği yapabilecekleri çevrimiçi 3B sanal ortamların bağlı bir ekosistemi olarak düşünebilirsiniz.

Metaverse’ün umut veren kullanım alanlarının başında yaratılan ürünler için yeni pazarlama alanları yaratıyor olmasıdır. İnsanlar Metaverler’de yarattıkları avatarlar aracılığıyla birbirleriyle sosyalleşebilir ve etkileşime girebilirler. Bu sayede markalar oluşan bu sosyal alanlarda ürünlerini dijital ortamda pazarlayabilirler.

Metaverse’lerin içerisinde yeni çalışma alanları kurulabilir. Bu sayede şirketler başka ülkelerden işe aldıkları birçok farklı insanı aynı iş ortamına sokabilir ve bu sanal gerçeklikte yeni bir iş ortamı yaratabilirler.

Ayrıca sanal okullar, sanal turizm mekanları gibi birçok yeni ihtimalinde oluşmasını sağlayabilirler.

Metaverse’ün Önemli Özellikleri Nelerdir?

Metaverse’ün sanal bir dünya olduğunu ve ihtimallerin sınırsız olduğunu unutmamanız gerekir. Bununla birlikte, çoklu evrenin en önemli özellikleri arasında yaratılan ürünlerle etkileşim kurmak, birlikte çalışabilirlik ve büyük ekonomik potansiyel bulunmaktadır. Metaverse ilerleyen bir zamanda yepyeni bir alışveriş, sosyalleşme ve ekonomik yöntemin kapılarını ardına kadar açabilir.

VR ve AR’nin Metaverse’deki rolü nedir?

VR ve AR yukarıda da bahsettiğimiz gibi temel olarak kullanıcın metaverse tecrübesini daha sağlıklı ve etkileyici şekilde deneyimlemesini sağlamayı hedefler.

Metaverse gerçek mi?

Metaverse’ün tam olarak ne zaman işlevsel hale geleceğini kimse bilmiyor. Bazı insanlar Metaverse’ün bir yıl içinde tamamen çalışır biçime gelebileceğini düşünüyor. Aynı zamanda, bazı insanlar tamamen işlevsel Metaverse görmenin bir on yıl daha süreceğini varsayıyor. Birçok alanda yapımına başlanmış ve bir noktaya kadar ilerlemiş Metaverse örnekleri bulmanız mümkün fakat bunların daha başlangıç olduğunu unutmamalıyız. Metaverse gerçek bir şeye dönüşmesi için daha çok gelişmesi gerekiyor. Belki gerçekten çalışan ve şu an tam anlamıyla başarılmış bir Metaverse olmayabilir ama bunu yaratmak gerçek bir hedeftir.

Metaverse nasıl görünecek?

Facebook kendine ait Metaverse’ü geliştirmeye kafa yorarken, diğer birçok şirket de kendine ait bir Metaverse tasarlamaya çabalıyor. Dolayısıyla, her şirkete ayrılmış farklı Metaverse veri tabanının oluşması beklenebilir. Muhtemelen Metaverse’ün son hali bu veri tabanları bir araya gelince oluşacaktır.

Metaverse Şirketi Nedir?

Metaverse’ün en önemli özelliklerinden biri de birlikte çalışabilirliktir bu sayede, birkaç belirli işletmenin Metaverse hâkim olamamasını sağlar. Ayrıca Metaverse ekonomisi hem sanal hem de fiziksel dünyada merkeziyetiz olarak çalışır.

Öte yandan, Metaverse’ün , özellikle geliştirme çalışmaları açısından kat etmesi gereken çok mesafe var. Şu an itibariyle, birbirine bağlı olmayan birden çok sanal dünyamız var. Dolayısıyla, bir Metavese şirketi için beklentiler, büyük ölçüde Metaverse teknolojisinin gelecekte nasıl gelişeceğine bağlı olacaktır.

Sektörel Bazda Metaverse Kullanım Alanları

Çevrimiçi oyun platformu ve oyun yaratma sistemi, sosyal medya, sanal toplantılar, oyun, e-ticaret, dijital platformlar, pazarlama, reklamcılık, moda, emlak, eğlence, sosyalleşe, ofis, sağlık, gibi alanlarda kullanılabilir.

Metaverse Dünyası Finansal Ekosistemi

Metaverse’in finansal hayatın neresinde ve nasıl yer alacağı kavramın oldukça yeni olması sebebiyle bir süre sonra tecrübe edildikten sonra şekillenecek gibi görünüyor.

VR (Virtual reality) ve AR (Augmented reality) teknolojilerinin hızla gelişmesi, oyun platformlarının bu gelişmelere hızlı adaptasyonu, blokchain ve dijital paranın yaygınlaşması ve finans sektörünün tüm bu gelişmeleri kapsayarak gelecekteki planlarında bu unsurları barındırmayı zorunlu kılacak.

Metaverse bankacılık alanında sanal şekilde finansal danışmanlık hizmeti alabilmenizi sağlayabilecek. Örneğin müşteri temsilcisini aramak ve ulaşamamak gibi gündelik hayattaki sorunlar ortadan kalkabilecek.

Dijital bankacılıkta olduğu gibi metaverse’de de bankalar için fiziki lokasyon yatırımlarından ziyade, şube yaygınlığından bağımsız alınacak hizmetin arttırması söz konusu olabilir. Bu imkan ise metaverse içerisinde büyük veya küçük fark etmeksizin herkesin rekabet etmesini kolaylaştırarak piyasadaki tekelleşmenin önüne geçebilecek.

Sadece bankacılık alanı gibi finans sektörünün merkezinde yer alan alanlarda değil. Gündelik hayat içerisindeki ekonominin şekillenmesi açısından da Metaverse büyük rol oynayabilir. Herhangi bir etkinlik için herkese en iyi görüş açısı olan yerden bilet satılabilir hale gelecek. Markalar kişilerin sahip olduğu avatarların metaverse içerisindeki hayatlarını devam ettirirken kendi ürünlerini bu evren içerisinde de pazarlayabilecek.